2018’e sendikalı oldukları gerekçesiyle işlerinden çıkartılan Flormar işçisikadınlarla, kanun hükmünde kararnamelerle işlerine son verildiği için Bakırköy Meydanı’nda oturma eylemi yapan Nursel Tanrıverdiile Selvi Polat’ın mücadelesi damga vurdu.
2018, kadınlar ve LGBTİ’ler açısından nasıl geçti?
Ocak- Kadınlar 2018’e kazanımlarla başladı
Yılın ilk ayı, kadınlar için protestolarla başladı. ABD’de sinema sektöründe yer alan 300’den fazla kadın, kurdukları Time’s Up (Süre Doldu) adlı yeni bir inisiyatifle, sektördeki cinsel tacize karşı yeni bir kampanya başlattı.
Bursa’daki “Bayan Yolcularımıza Öncelikli Vagon”a karşı mücadele eden kadınların mücadelesi sonuç verdi. Tekirdağ F Tipi Erkek Cezaevi’ndeki mahpus trans kadınlardan Diren Çoşkun, lazer epilasyon tedavisi, cinsiyet geçiş hakkı ve üzerlerindeki ağır tecridin son bulması talepleriyle ölüm orucuna başladı.
Suudi Arabistan‘da kadınlar ilk kez bir futbol maçını stadyumda izledi. Ayrıca, Suudi Arabistan’da kadınlara ehliyet verilmesi kararının ardından kadınların otomobil kullanırken yanlarında bir erkek olması kuralı da kaldırıldı. Yine Suudi Arabistan’da caz festivalinde ilk kez kadınlar ve erkekler birlikte müzik dinledi.
Ocak’ta tüm feministleri üzen ve yıla damgasını vuran bir gelişme de eminist yazar Ursula K. Le Guin’in yaşamını kaybetmesi oldu. Ursula K. Le Guin, 88 yaşındaydı.
Şubat – Türkiyeli kadınlar Diyanet’in genelgesine karşı sokaklara çıktı
TBMM’den gece yarısı geçirilen ve müftülere resmi nikah yetkisi veren yasanın yürürlüğe girmesinin ardından Diyanet İşleri Başkanlığı tüm il ve ilçe müftülüklerine gönderilmek üzere bir genelge yayımladı. Türkiye’nin birçok noktasında kadılar genelgeye karşı eylem yaptı. Kaos GL kurucularından LGBTİ aktivisti Ali Erol gözaltına alınırken, BTK, kadın odaklı habercilik yapan JinNews‘i altıncı defa erişime engelledi.
İtalya’da sinema dünyasından 124 kadın cinsel tacize karşı bir manifesto yayınlayarak, cinsel tacizin bir sistem sorunu olduğunu vurguladı. Pakistanlı insan hakları ve demokrasi savunucusu avukat Asma Jahangir, geçirdiği kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi.
Mart- 8 Mart yasaklandı kadınlar sokakları terk etmedi
8 Mart Dünya Kadınlar Günü etkinlikleri yasaklandı, yasaklara rağmen kadınlar sokaklar terk etmedi. İstanbul’da Kadın Savunması, toplu taşıma araçlarında eylem yaptı.Ankara Valiliği’nin OHAL nedeniyle izin vermediğini belirten polis ekipleri, Çankaya Belediyesi önünde toplanan kadınlara biber gazıyla müdahale etti. Gözaltına alınan 18 kadın Kabahatler Kanunuçerçevesinde para cezası kesildikten sonra serbest bırakıldı.
Bakırköy Özgürlük Meydanı’na yapılan yürüyüşün sloganı “Savaşa, OHAL’e, cinsiyetçiliğe karşı emeğimiz, kimliğimiz ve özgürlüğümüz için direniyoruz” oldu. İstiklal Caddesi’ndeki feminist gece yürüyüşüne de binlerce kadın katıldı.
En dikkat çeken olaylardan biri de Facebook’un ‘uygunsuz’ diyerek 30 bin yıllık heykeli Willendorf Venüsü sansürlemesi oldu. Facebook yetkilileri gelen tepkiler üzerine özür diledi ve sansürü kaldırdı.
Nisan – “#BuYasaÇocuklarıKorumaz kampanyası öne çıktı
Nisan’da kadınlar, hem kadın yönetmenleri hedef alan sinema yazarı Kerem Akça’yı hem de cinsiyetçi sorusuyla Açık Öğretim Fakültesi’ni protesto etti.
TBMM’de 18 Mart Çanakkale Anması’nda kadın tiyatro sanatçıların sahneye çıkmasının engellendiği ortaya çıktı. Bunun üzerine tiyatrocu kadınlar, “Yüz Kadın Yüz Replik” performansıyla Kenter Tiyatrosu sahnesinde, kadınların sahneye çıkartılmamasını protesto edildi. Ayrıca kadın örgütleri de yazılı basın açıklamasıyla tepki gösterdi.
El Salvador’da gazeteci Karla Lisseth Turcios, kimliği belirsiz kişi ya da kişiler tarafından katledilmesi de Nisan’da öne çıkan gelişmeler arasında yer aldı.
Kadınlar sosyal medyadan ses yükselttiAKP hükümetince hazırlanan ve 9 Nisan’da Meclis Genel Kurulu’na sunulan cinsel istismar yasa tasarısına yönelik kadınların tepkisi devam etti. “12 yaş sınırı” ve “kimyasal hadım” ve benzeri uygulamalar ile istismarın önlenemeyeceğini vurgulayan kadınlar, sosyal medyada “#BuYasaÇocuklarıKorumaz” etiketiyle tepkilerini dile getirdi.
Nisan’ın en güzel haberlerinden biri de kadın futbolcuların başarısıydı. Hakkârigücü Kadın Futbol Takımı, çıktığı play-off maçlarından galip ayrılarak 1’inci Lige çıkmayı garantiledi.
Mayıs – Kadınlar tepki gösterdi tacizci sinemacılar ihraç edildi
Mayıs ayına, kadınları taciz eden sanatçılar Bill Cosby ile Roman Polanski‘nin Oscar Akademisi’nden ihraç edilmesi, LGBTİ aktivisti Kıvılcım Arat ve arkadaşı Mehmet Dirlik‘in evinin bahçesinde komşuları tarafından silahlı saldırıya uğraması ve ODTÜ LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’nün ODTÜ kampüsünde yüzlerce öğrencinin katılımıyla gerçekleşmesi damga vurdu.
Hindistan’da artan cinsel istismar ve saldırılara karşı kadınlar “ineklerin daha iyi korunduğunu” belirterek, protesto kampanyası başlatması, kadınların 24 Haziran’da yapılacak seçimlere ilişkin sosyal medyada #KadınlarınOyu etiketiyle cinsel istismardan çocuk yaşta evlendirilmeye, yaşam tarzından emeğin sömürüsüne kadar birçok konu hakkında tepkisini paylaşımlarıyla dile getirmesi de öne çıkan gelişmeler arasında yer aldı.
İlk kadın vicdani retçi Antikapitalist Müslümanlar üyesi Zeynep Duygu Ağbayır, 5 buçuk aylık tutukluluğunun ardından tahliye edilmesi de Mayıs’a damga vuran gelişmelerdendi.
Haziran – Genel seçim sonucu: 33 İlde kadın vekil çıkmadı
Haziran’da ülke genelindeki seçimlerde kadın temsilinin mecliste yeterli oranda olmaması, oyuncu Talat Bulut’un dizi setinde set işçisini cinsel tacize maruz bırakması öne çıkan gündemleri arasında yer aldı.
Ayrıca, Uluslararası Kadın Medya Vakfı’nın bu sene Gazetecilikte Cesaret Ödülü verdiği gazeteci kadınlar arasında Zehra Doğan da yer aldı.
27. Dönem Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarında kadın iradesi yine arka plana itildi. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) geçici ilan ettiği sonuçlara göre AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan Türkiye’nin Cumhurbaşkanı seçildi. Partiler kadın temsiliyeti konusunda sınıfta kalırken, yüzde 37 kadın temsiliyeti ile en fazla yüzdeliğe sahip parti ise Halkların Demokratik Partisi (HDP) oldu. İktidar olan AKP-MHP Cumhur ittifakı ise yüzde 27 ile bu orana yetişemedi. Türkiye’deki 81 ilin 33’ünde kadın vekil çıkmazken, bu sayı Türkiye genelinde yüzde 40.7’e tekabül etti.
Oyuncu Ezgi Mola’nın işlerine dönebilmek için eylem yapan Flormar işçilerine destek verdiğini açıklaması da önemli dayanışma örnekleri arasındaki yerini aldı.
Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali’nin Kültür Bakanlığı desteği, festivalin “uygun bulunmadığı” gerekçesiyle kesildi.
LGBTİ’lere yönelik saldırıların artması sonucu SPoD LGBTİ, ofislerine yönelik saldırı sırasında polisin de saldırganlarla birlikte hareket etmesinin ardından, dernek ofisini bir süre kapalı tutacağını açıkladı. İstanbul Valiliği, İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’nü “oluşabilecek muhtemel olumsuzlukları” gerekçe göstererek yasakladı.
Temmuz – Aile Bakanlığı Kadın Bakanlığı’na değil Çalışma Bakanlığı’na dönüştürüldü
Anayasa değişikliklerine uyum sağlama amacıyla yayımlanan 703 sayılı KHK ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı olarak değiştirilmesi ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi”nin ilk kabinesinde dört isim yeniden yer alırken, 16 bakanlık koltuğunda sadece iki kadına yer verilmesi öne çıkan gelişmeler arasında yer aldı.
Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde 2017 yılı boyunca 348’inin gebeliği kesinleşmiş 392 çocuk gebeliği vakasının adli makamlara uygun şekilde bildirilmemesi nedeniyle Valilik 59 doktor hakkında soruşturma izni verdi.
Ayın güzel haberli Yeni İzlanda’dan geldi. Yeni Zelanda, şiddete maruz kalanlara evli oldukları erkeklerden ayrılmak, yeni bir ev bulmak ve kendileri ile çocuklarını güvence altına almak için 10 gün ücretli izin hakkı tanınan yasal düzenlemeyi kabul etti.
Ağustos – Güney Kore’de kadınlar kazandı
Ağustos’ta kadınlar yazılı basın açıklaması yayınladı, mücadeleye devam edeceklerini duyurdu. Baskı haberi Ankara’dan geldi. ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Onur Yürüyüşü sırasında binalara asılan gökkuşağı bayrağına, “gökkuşağı’ olarak tabir edilen LGBT isimli oluşumun simgesi olan flamaları” diyerek soruşturma başlattı.
Başarı haberiyse, Güney Kore’de demiryolu işçisi kadınların 12 yıllık mücadelesi kazanımla sonuçlandı. 2006 yılında greve giden kadınlar, 4 bin 526 gün boyunca mücadele etti ve kazandı.
Arjantin’de kadınlar, kürtaj yaptırılmasının önünü açacak yasa tasarısının Senato’da engellenmesinin ardından, ülkede kadın hareketleri protesto eylemleri ve kampanyalar yürüttü. Arjantin’de Senato, tercihe bağlı kürtajı gebeliğin 14. haftasına kadar serbest hale getiren yasa tasarısını reddetti.
Van’dansan kötü bir haber geldi. Van’ın ilk kadın dengbeji olarak kabul edilen Dengbej Gazin hayatını kaybetti.
Eylül – Trans kadın Esra Ateş katledildi
Kocaeli-Gebze Kadın Cezaevi’nde tutulan bir trans mahpusun meme büyütme ameliyatı “estetik amaçlı olmayıp kişinin beden ve ruh sağlığı açısından bir gereklilik olduğu” için Bakanlık tarafından karşılanacağı açıklandı. Gültan Kışanak, cezaevindeki Kürt kadın siyasetçilerle mektuplar aracılığıyla röportaj yaptı, “Kürt Siyasetinin Mor Rengi” kitabını hazırladı. 26 Eylül’deyse trans kadın Esra Ateş katledildi.
Ekim – İsviçre’de kadınlar eşit ücret hakkı için yürüdü
Polis İstanbul Fulya’da saat 22:00’dan sonra alkol sattığını iddia ettiği tekel bayisini suçlayabilmek için Sinem Umaş‘tan imza vermesini istedi. İmza vermek istemeyen Umaş polis tarafından darp edilerek gözaltına alınması, Oyuncu Elit İşcan kendisini taciz ettiğini açıkladığı oyuncu Efecan Şenolsun hakkında suç duyurusunda bulunması önemli gelişmelerdendi.
Bakırköy meydanında “İşimizi istiyoruz” eylemi yapan öğretmenler Nursel Tanrıverdi ile Selvi Polat ikinci kez tutuklandı. İki öğretmenin tutuklanmasına kamuoyundan tepki yükseldi.
Kasım – Türkiye’de ilk kez, İzmir Barosu LGBTİ+ Hakları Komisyonu kuruldu
Şarkıcı Sıla Gençoğlu, fiziksel şiddet gördüğünü ifade ederek, oyuncu Ahmet Kural‘dan şikayetçi oldu ve koruma kararı aldırdı. Kadın Eserleri Kütüphanesi’nin 2019 ajandasının bu yılki teması, 1923-2018 yılları arasında kurulmuş kadın örgütleri. Ajandada bianet’e de yer veriliyor. Türkiye’de ilk kez, İzmir Barosu LGBTİ+ Hakları Komisyonu, İzmir Barosu Başkanlığı’na bağlı olarak kuruldu. Amaç, LGBTİ+ haklarını görünür kılmak ve avukatlarda farkındalığı arttırmak.
TİHV Başkanı ve hak savunucusu Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı Hessen Barış Ödülü’ne, feminist avukat Canan Arın, Bruno Leoni Enstitüsü hukuk ödülüne layık görüldü.
Aralık – Diren Çoşkun tahliye edildi
Yılın son ayında ise, Oyuncu Tolga Pancaroğlu’na Sunucu Eda Pera Küçük’ü darp ettiği davada, “Tehdit” suçundan 7 ay 15 gün hapis, “Hakaret” suçundan da 3 bin 360 lira adli para cezası verilmesi, Arjantin’de kadın düşmanı söylemlerde bulunmakla suçlanan radyo programcısı Angel Etchecopar’a, beş ay boyunca her hafta programında bir feminist konuk ağırlaması cezası verilmesi öne çıkan haberler arasında oldu.
Ağustos 2017’den beri cezaevinde tutulan Keskesor LGBTİ Amed aktivisti trans mahpus Diren Coşkun tahliye edildi.
Dünya Ekonomik Forumu’nun (DEF) 2018 Küresel Toplumsal Cinsiyet Uçurumu Raporu’na göre Türkiye, cinsiyet eşitsizliğinde 149 ülke arasında 130. Sırada yer aldı, 19 ülkeyi geride bıraktı.
Ayrıca, 15 Mayıs’ta bianet, “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Kütüphanesi”ni kurdu. bianet gazetecilik kitaplarına bir yenisini daha ekledi: Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı. bianet ve Kaos GL’nin birlikte yürüttüğü proje kapsamında Kürtçe ve İngilizceye de çevrilen elkitabını Çiçek Tahaoğlu ve Elif Akgül hazırladı.
